–कमन देवान
राजनीतिक क्रान्तिको युग समाप्त भएको स्वघोषणा गर्ने र आर्थिक क्रान्तिको हवाला दिँदै बन्द, हडताल नगर्ने संकल्प बोकेको एमाले घोषणापत्रलाई आम नेपाली जनताले पढ्न नजानेकै हुन् । जनताले पढे र बुझेजस्तो गर्ने ल्याकत पनि नभएकै हो एमालेसँग । यस मानेमा उसको सडकमा गधा रुवाई र सदनमा टाङ पछाराईको नियतमा कुनै शंका रहेन । सार्वजनिक सञ्जालहरुमा मैले पटक–पटक लेख्दै आएको छु र हुँ । राजनीतिक रूपले गतिछाडा आनिबानीमा एमाले अघि थियो, छ र रहिरहने छ । संसद्लाई अवरोधको थलो बनाउने, सडकलाई सत्ता छटपटीको रमिता बनाउने खड्गप्रसाद ओलीको पनि उस्तो रहर नहुँदो हो ।
तर, भन्दा अरुलाई भारत परस्त भन्ने र आफू थाइल्याण्ड र अन्यत्र भारतीय खुफिया एजेन्सी ‘रअ’ का जिम्मेवार अधिकारीहरुसँग भेट्दै आउँदै नेपाली राजनीतिलाई अनिर्णित र असफल पार्ने उहाँको लीला अपरमपार छ । लाग्छ, आजकल ओलीजी श्रीपेच ओढेर बालुवाटार होइन, नारायणहिटी छिर्ने सपना देखिरहनुभएको छ । हाय ! लोकतन्त्र ल्याउन निक्कै पटक धरपकडमा परेर घाइते भइयो । लोकतन्त्र संस्थागत गर्न बुट, लाठी र हिरासत पनि चाखियो । उहाँ सधँै कहिले प्रतिगमन आधा सच्चिएको मृगतृष्णामा दौरासुरुवाल सिलाएर फरमानको पर्खाइमा पर्नु भो त कहिले गाडागोरु चढेर अमेरिका नपुगिने चट्टानी अडानमै बस्नु भो । त्यसैले त हामीले दुःख पायौं कि उहाँले नै कल्पनामा पनि आँटन नसकेको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालमा उहाँलाई नै प्रधानमन्त्री बनाइदिनुपर्ने दुषित दिन पनि देख्न, खप्न र भोग्न पर्यो ।

आजको राष्ट्रिय राजनीतिमा हामी सजिलोको गाँठो खोल्नतर्फ वहस गरिरहेका छौं । खड्गप्रसाद ओली अप्ठ्याराका अनेकौं सुर्कानीहरु कसेर देश र परिवेशलाई ठप्प पार्ने दुष्प्रयासमा लागिरहनुभएको छ । कुनै युगमा जसरी कालिदासले रुख काटेको किम्बदन्ती सुन्न पाइन्छ, यतिबेलाका कालिदास ओली महाशय आधुनिक मूर्खताको लय स्थापित गर्नतर्फ उन्मुख हुनुहुन्छ । खै ! कति कोटी जिब्रो भएका शेष नागले पनि उहाँको महिमा गाएर सक्ला जस्तो लाग्दैन । तथापि, उहाँका हनुमानहरुको माग दोहोरिरहन्छ, राष्ट्रवादी ओली । र, अर्काथरीले आरोप लगाउँछन् यी त अराष्ट्रवादी । म करिब–करिब स्थायी आलोचककै नाताले भन्छु, एमाले पार्टी त के हो ? कसो हो ? ओली वास्तवमा राष्ट्रवादी नै हुन् । त्यसैले उहाँको राष्ट्रवादका आयामहरु बारे हामी स्पष्ट हुनै पर्दछ ।
‘वाद’ आफैमा एकापटि खुला प्वाल र अर्कोपटि प्वाल बन्द गरिएको बाँसको ढुँग्रो जस्तै अर्थ लाग्ने शव्द हो । अर्थात, एकापटिबाट हाल्न मिल्छ र निकाल्न पनि त्यही प्वाल प्रयोग हुन्छ । जब राष्ट्र जोडिन्छ, ओली महोदयलाई यो बहुत फाइदाको चिज बन्छ । किनकि उहाँ राष्ट्रकै नाउँमा बिताण्ड मच्चाउनु हुन्छ र राष्ट्रकै दोहनमा बिगतदेखि नै अग्रसर नेता । महाकाली सन्धीले उहाँको यो राष्ट्रवादी चरित्रलाई कति चम्किलोगरी प्रष्ट पारेको छ ? जनताले बुझ पचाउनु अगल कुरा हो, सत्य सबैका सामुन्ने छ । अर्को पक्षबाट ओली राष्ट्रवादी हुनुको प्रमाण लाउन शव्दमै खेले पुग्छ । राम्ररी दिमाग नै नचल्ने गरी रोगले थल्लिएका व्यक्तिबाट कामको आश गर्नु उत्तिकै बेकार हो ।
शव्दकै अर्थ खोज्दा वाद आफैमा प्रवेश खुला र निकास बन्द गरिएको बाटो हो । वादभित्र उसका सबै राम्रा र नराम्रा पनि राम्रा हुनुपर्ने वाध्यात्मक अवधारणालाई स्वीकार गर्नै पर्दछ । वादले आफ्नो अनुकूलतामात्रैको सत्य र त्यसको चौघेरालाई मात्रै सर्वस्व ठान्नु उसको विशेषता र कमजोरी दुवै हो । त्यसो भएकाले पनि खड्गप्रसाद ओली अहिले जुन लाइनमा उभिएर राष्ट्रवादका नाइके हुनुभएको छ । यो मिल्दो कुरो हो । संविधानमा खस आर्य र दशनामीको मात्रै जातीय परिभाषा उहाँले बिगतदेखि देखेको नश्लीय सपना संविधानमार्फत पूरा भएकै हो ।
असंख्य मातृभाषामध्ये भारतबाट आयातित खस नेपाली र देवनागरी लिपीको मात्रैको मान्यता र प्रयोगमा ओली सपना पूरा भएकै हो । संविधानमा काइते तवरले धर्मनिरपेक्षताको परिभाषा गरेर उहाँको आकांक्षा पूरा भएकै हो । भन्दा पुनर्संरचना भन्ने र गर्दा वडाको सीमा पनि हलचल गर्न दिन्न भनेर लिइएको अर्को चट्टानी अडान वास्तवमा उहाँका राष्ट्रवादी कदमहरु हुन् । प्रदेशको संख्या र सीमाङ्कन कहिले छ, कहिले सात र कहिले पाँच जति भनेर भए पनि संक्रमण टुङ्गाउन नदिने, धमिलो पानीमा माछा मारिरहने नियत साकारै हुनुलाई कसैले राष्ट्रवादी सोच होइन भनेर भन्न मिल्छ ? यो यस्तो खास अर्थको राष्ट्रवाद हो । जसले एकल नश्लकै मात्रै वर्चश्वलाई चिरस्थायी र कालजयी राखिरहन उत्प्रेरित गरिरहन्छ । छिमेकी राष्ट्रहरुका खुफिया एजेन्सीहरुसँग एक खालको सौदावाजी गर्ने र आम जनताका आँखाअघि चाँहि छिमेकी राष्ट्रप्रति राम्रो र नराम्रो जुनै अवस्थामा पनि नकारात्मक भावभंगीमै गालीगलौज गरिरहने शैली ओली निर्मित राष्ट्रवादको नमूना हो ।
राजधानी जस्तो कस्मोपोलिटन सिटीमा विद्युतको आपूर्ति २४ घण्टा कायम हुँदा केही दलाल र बिचौलियाहरुको व्यपार घाटा हुने पीरले विद्युत वितरणमा सुधार गर्ने कर्मचारीको जागिरै खाइदिने धम्कीसहित आन्दोलन गराउने सोच आफैमा ओली राष्ट्रवादको आलोक हो । आफू र आफ्ना हनुमान बाहे सबैलाई निषेध गर्ने राष्ट्रवाद वास्तवमा वाद नै हो । वाद ऐना हो । जसको एक पाटोमा मात्र आवर्तन र छायाँ सम्भव छ । त्यो पनि आफ्नै मुहार हेरेर दंग पर्नलाई । त्यसैले कुनै पनि वाद आफैमा पूर्ण होइन र हुनसक्दैन । त्यसमा पनि नश्लीय चिन्तनले ग्रस्त ओली राष्ट्रवादले यो देशको राजनीति र समाजको गतिलाई कता लैजाने हो ? प्रश्न सोचनीय छ ।
आफू सत्ताको बागडोर सम्हालिरहेका बेला संविधानमा चित्त नबुझे दुई तिहाई पुर्याएर संशोधन गर्न चुनौती दिने ओली महाराज आज संविधान संशोधन सदनमा दर्ताभएकै कारण अस्वस्थ र अशान्त बन्नुभएको छ । उहाँले भनेकै विधिबाट संशोधन प्रस्ताव अघि बढ्दा पनि यतिधेरै आपत्ति, खटपटी, निदहराम हुन्छ उहाँको आखिर किन ? यो वास्तवमा उहाँले अंगिकार गरेको नेपाल र नेपालीका बीचमा स्थायी शान्ति, पारस्पारिकता, एकता र हार्दिकता बन्न नदिने नीति र नियतको परकाष्ठ हो । केही गुलिया, केही चिल्ला र केही उखानका भरमा उहाँले जनतालाई अल्मल्याइरहनु बुद्धिमता हो भन्ने ठान्नुभएको छ । तर, आकासमा सबै समय बादलको कब्जा भइरहन्थ्यो भने घामजूनको अस्तित्व व्रह्माण्डका लागि आवश्यक हुन्नथ्यो । ओली राष्ट्रवादले देश, समाज र जनतामा पारेको छायाँ चिरस्थायी हुँदैन । त्यसपछि ओली राष्ट्रवादको भविश्य के हो ? यसको उत्तर स्वयम् ओली महाराजसँग पनि छैन ।
नेपाली समाजको बहुराष्ट्रिय सोच र बहुराष्ट्रताको यथार्थलाई संगोल कायम राख्न नसकेसम्म मुलुकको राजनीति र कुनै पनि नीति सफल हुन सक्दैन । बहुराष्ट्रताको आयामलाई शक्ति र एकताको शुत्रमा बाँध्न नसकेसम्म जत्रो धक्कु लाएर समृद्धिको कुरा गरे पनि त्यो मिथ्या नै हो । जसका निम्ति हामीले भनेको आधार पहिचानजनित संघीयता नै हो । स्वायत्तता, संरक्षण, विशेष क्षेत्रहरुमा अग्राधिकारको प्रवन्ध गरेर पहिले यो मुलुकको जातीय विभेद्को समस्यालाई सुल्झाएपछि बल्ल वर्गीय मुद्दा सुल्झाउ सहज हुन्छ । यी सबै तथ्यलाई जानी र बुझिकन पनि खड्गप्रसाद ओलीज्यूहरु यसलाई कार्यान्वयनमा लैजान चाहनुहुन्न ।
देशले प्राप्त गरेका संघीयता, गणतन्त्र, लोकतन्त्र, धर्मनिरपेक्षता, समानुपातिक र समावेशीतालाई समेत जबरजस्ती अरुका लागि स्वीकारिदिएको भनेर टिप्पणी गरिरहनुहुन्छ भने यो देशका लागि उहाँहरुले के स्वीकार्नु भो ? के गर्नु भो ? उहाँकै भनाइले अनेकन प्रश्नहरु जन्माउँछन् । हावाका र दावाका कुरा त धेरै पर नै रहे । रेल र पानीजहाज पनि परै राखौँ । पूर्व प्रधानमन्त्री भइसक्नुभएका व्यक्तिले सार्वजनिक सभा समारोहहरुमा दिने मन्तव्यदेखि संसद् चल्नै नदिनेसम्मका हविगतलाई हेर्दा ओली राष्ट्रवादको असली रङ्ग पत्ता लागिसकेको छ ।
अरुलाई असामाजिक देखाउने, अरुलाई साम्रदायिकको आरोप लगाउने, अरुलाई असहिष्णु भन्ने तर आफू चाहिँ एक जाति र एक नश्लको मात्रै अधिकारका लागि अडान लिइरहने ओलीपथको राष्ट्रवाद २१औं सताब्दीकै खुँखार, जनघाती र विखण्डनकारी वाद हो । यस्तो वादले ओलीलाई निजी फाइदा होला, तर मुलुक र जनतालाई डुबाउँछ । जनताले प्रतिनिधित्व दिएर पठाएका सांसदहरु मुलुकका जटिल राजनीतिक मुद्दाहरुमा छलफल गर्न र निकास निकाल्न नपाउनु लोकतन्त्र होइन । सडकका असरल्ल मधेसका जनजातिका, महिलाका, अल्पसंख्यकका, कर्णालीका, उत्पीडितका मुद्दालाई किनारा लगाउनबाट रोक्नु र ओली दम्भकै पेवापात बनाएर संसद्लाई पंगु बनाइनु देश र जनताप्रतिको गद्दारी हो ।
ओली राष्ट्रवादको यो सफलताले पनि उहाँको राष्ट्रवाद वास्तवमै नेपाल र नेपालीको प्रगतिका लागि वाधक वादका रूपमा विकसित भइरहेको प्रतीत हुँदैछ । जनताले यस्तो फाँसिस्ट राष्ट्रवादको नक्कल गर्लान् र आफ्नै आँगनमा ओली पथका न्यू भर्सन लेण्डुप दोर्जेहरु जन्माउलान् भन्ने अनुमान लगाउन निक्कै मुस्किल छ । देशमा चेतना र विचारको उज्यालो फैलिसकेको छ । कोही जबरजस्ती सिरक ओढेर अन्धकारकै धंधंगीमा रमाइरहनुलाई के भन्ने ? हाम्रा पूर्व प्रमज्यूले कुनै नयाँ किस्सा वा टुक्कामार्फत यसमा सुहाउँदो शव्दावली बजारमा ल्याउने अपेक्षा गरौं । बाँकी त ओली राष्ट्रवादकै जगजगी छ । के बोलौं र !