कमन देवान

भारतको पर्यटकीय सहर गोवामा जारी ब्रिक्स सम्मेलनमा आतिथ्यताका लागि पुग्नुभएका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले दुई छिमेकी मुलुकका राष्ट्र प्रमुख र सरकार प्रमुखसँग विशिष्ट वार्ता गर्नुभएको छ ।
भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिन पिङसँग प्रधानमन्त्री प्रचण्डले गर्नुभएको वार्तालाई यतिबेला नेपाली राजनीतिमा निक्कै महत्वका साथ हेरिएको छ ।
नेपालसँग सीमा जोडिएका दुई मुलुकका प्रमुखहरूसँगको त्रीपक्षीय वार्तामा तीन वटै मुलुकको सामरिक विकास र हित अभिवृद्धि बारे कुराकानी भएको अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमहरूबाट बाहिर आएका छन् ।

आणविक शक्तिमा प्रतिस्पर्धा गरिरेहका दुवै मुलुक जनसंख्याका दृष्टिले विश्वमै कहलिएका मुलुक हुन् भने राजनीतिक मानेमा पनि जनगणतन्त्रको विरासत थामेर चीनले विश्वमाझ साम्यवादी शासनको वकालत गर्दै आएको छ । यता भारतले बहुदलीय लोकतन्त्रको विरासत जोगाएर विश्वकै ठूलो लोकतान्त्रिक मुलुकका रूपमा आफूलाई उभ्याउँदै आएको छ ।
समाचार स्रोतहरूमा जनाइएअनुसार प्रधानमन्त्री प्रचण्ड र चिनियाँ राष्ट्रपति सीबीच औपचारिक कुराकानी भइरहेका बेला भारतीय प्रधानमन्त्री मोदी प्रवेश गरेका हुन् । दुई पक्षीय भनिएको वार्तामा मोदीको प्रवेशसँगै वार्ता तीन पक्षीय बनेको बताइएको छ । तीन नेताबीच सामरिक विषयहरूमा करिब २० मिनेट कुराकानी भएको जनाइएको छ । प्रधानमन्त्री प्रचण्डको ट्वीटर वालमा राखिएको तस्वीरअनुसार प्रचण्ड, सी र मोदीबीच चलेको छलफलमा प्रधानमन्त्री पत्नी सीता दाहालको पनि सहभागिता रहेको देखिन्छ ।
यता चिनियाँ राष्ट्रपतिसँग प्रधानमन्त्री प्रचण्डको छुट्टै अनौपचारिक भेट भएको भन्दै प्रचण्डको निजी सचिवालयले ‘भेटमा मुख्यतः दुई देशको विकास चिनियाँ राष्ट्रपति सीले निकट भविष्यमा गर्ने भनिएको नेपाल भ्रमण र दुई देशको सम्बन्ध बारे खुलस्त छलफल भएको’ भनी जनाएको छ ।
विश्व अर्थतन्त्रका उदयीमान मुलुकहरू ब्राजिल, रुस, भारत, चीन र दक्षिण अफ्रिका सदस्य रहेको ब्रिक्स बैंकको शिखर सम्मेलनमा सहभागी हुन प्रचण्ड भारतको गोवामा हुनुहुन्छ । ब्रिक्स शिखर सम्मेलनसँगै (नेपाल पनि सदस्य रहेको आर्थिक मञ्च) बिम्सटेक बैठकका लागि भारतको गोवा पुग्नुभएका उहाँले सोही अवसरमा दुई छिमेकी मुलुकका सरकार प्रमुख र राष्ट्र प्रमुखसँग कुराकानी गर्नुभएको हो । शनिबार भएको त्रीपक्षीय वार्तालाई नेपाल, चीन, भारतलगायत दक्षिण एसियामै रणनीतिक महत्वका दृष्टिले उच्च मानिएको छ ।

भेटपछिको प्रतिक्रियाका रूपमा गरिएको ट्वीटअनुसार प्रचण्डलाई उद्धृत गर्दै भनिएको छ –‘हामी दुई देश (भारत र चीन)बीच गतिशील पुल बनेर लाभ उठाउन चाहन्छौं । मैले भेटमा रणनीतिक साझेदारीको विषयमा महत्व दिएर कुरा राखेँ । भारतका प्रधानमन्त्री र चिनियाँ राष्ट्रपतिले रणनीतिक साझेदारीबारे नेपालले राखेको प्रस्ताव महत्वपूर्ण छ र हामी यसमा सहमत छौं भन्नुभयो ।’
प्रधानमन्त्री प्रचण्डले गोवामा गर्नुभएको त्रीपक्षीय वार्ता र छलफल समयको सदुपयोगका दृष्टिले महत्वपूर्ण मानिए पनि यसलाई समग्र पाटोबाट सफल भनिहाल्ने अवस्था छैन । यद्यपि, यति हाइप्रोफाइलमा भएको यो भेटघाटलाई आगामी दिनमा नेपाल पक्षले चाहे त्रीपक्षीय सम्बन्ध विस्तारका लागि ‘टर्निङ प्वाइन्ट’ फेला पार्न टाढा छैन भन्ने सन्देश भने मिलेको मान्न सकिन्छ ।
नेपालको समृद्धिका लागि आन्तरिक मामिला मुख्य पक्ष हो । मुलुकको आन्तरिक समस्या समाधान गर्दै छिमेकी मुलुकहरूसँग व्यापारलगायत अन्य दुरगामी महत्वका योजनाहरूमा साझेदारिता कायम गर्दै अघि बढ्न भने अब सकिन्छ भन्ने शुभसंकेत देखिएको छ । यो संकेतलाई दिशा निर्देश गर्न नेपाल बढी अग्रसर हुन जरुरी छ ।